Bij deze excursie werden de volgende molens aangedaan.
Watermolen te Oploo (Naamloos)
De Korenbloem te Oploo
Holten’s molen te Deurne
Sint Willibrordus te Bakel
De Collse watermolen te Eindhoven-Tongelre
’t Nupke te geldrop
Van alle molens heb ik onderstaand de details overgenomen van de Hollandse molen,
Daar waar nodig heb ik de informatie aangevuld met eigen info. Alle foto’s heb ik zelf gemaakt, tevens kunt u alle andere foto’s wederom via mijn weblog bekijken.
De foto’s staan op: http://picasaweb.google.nl/Nederlandse.molens/ExcursieGelderland29092007
De Collse watermolen te Eindhoven-Tongelre
Nummer: 1162
Naam: De Collse watermolen
Adres: Collseweg 35
Plaats: 5641 JN Eindhoven-Tongelre
Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Eindhoven
Type: watergedreven molen met onderslagrad
Functie: koren- oliemolen
Inrichting: 2 koppel maalstenen
Bouwjaar: 13e eeuw
Eigenaar: Gemeente Eindhoven
Techniek
Type: watergedreven molen met onderslagrad
Functie: koren- oliemolen
Inrichting: 2 koppel maalstenen
Waterrad of Turbine: traditioneel
Wateras: ijzer
Gangwerk: hout
Rivier of Spreng: Kleine Dommel
Specificaties: Aswiel: 54 kammen, steek 13,4 cm. - Bonkelaar: 25 kammen - Spoorwiel: 68 kammen, steek 9,3 cm. - Steenrondsel 17er stenen: 19 staven - Steenrondsel 14er stenen: 14 staven - Overbrengingsverhouding: 1:7,7 resp. 1:10,5 - Maastenen: 1 koppel 17er en 1 koppel 14er kunststenen - Diam. waterrad korenmolen: 6,56 m., schoepbreedte: 1,25 m.Diam. waterrad oliemolen: 5,76 m - 1 koppel kantstenen - 1 olieslagblokRD-coördinaten: 165,50-384,05GPS-coördinaten: 51°26,73'N 5°32,29'ONr. RDMZ: 14648Opmerking bij tekening hiernaast:
In de tekening hiernaast is de aandrijving van het luiwerk te zien. Dit is het kleine wiel boven het spoorwiel.
tekening hiernaast laat de werking van de olieslag molen zienGeschiedenis
De molen werd voor het eerst in 1337 vermeld als banmolen van de Heer van Cuijk en Mierlo.De kern van de huidige gebouwen zal dateren van een herbouw in de late 18e eeuw.Tot 1859 was de molen in bezit van adelijke families. In dat jaar werd molenaar J. Smulders eigenaar. Diverse generaties molenaars uit deze familie gebruikten tot 1960 de molen. In dat jaar verkocht de familie Smulders de molen zonder molenaarshuis aan de gemeente Eindhoven. De gemeente ging tot aankoop over omdat deze vreesde voor de ondergang van de molen. Tot 1974 gebruikten J.W. Verhagen en M.G. Rooijakkers als huurders nog de oude oliemolen voor hun maalbedrijf met een hamermolen.Kort voor 1920 was de oliemolen reeds stilgelegd en was het tweede waterrad weggehaald. Na het stop zetten van het korenmaalbedrijf in 1960 in de oude korenmolen, verviel het complex.In 1975 wordt met de restauratie van de graanmolen voor een deel een wedergeboorte van de molen in gang gezet. In 2003 werd in de voormalige oliemolen als sluitstuk een nieuw olieslagwerk aangebracht. Hierdoor heeft Eindhoven als enige gemeente in Zuid-Nederland een dubbele watermolen in bezit, die zowel koren kan malen als olie kan slaan.Op de foto is het rechter gebouw de korenmolen en in het linker gebouw is de herbouwde oliemolen ondergebracht.
Info
Molenaar: Dhr. E.C.M. van Bussel
Telefoon: 040-2812146 (molenaar)
Email: e.van.bussel@onsneteindhoven.nl
Website: http://collsemolen.dse.nl/
Openingstijden: zaterdag 9.30 uur - 12.30 uur en op afspraak
Open voor publiek: Ja
Holten’s Molen te Deurne
Nummer: 695Naam: Holten's Molen
Adres: Veldstraat 39
Plaats: 5751 AA Deurne
Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Deurne
Type: ronde stenen beltmolen
Functie: koren- oliemolen
Inrichting: maalstenen en olieslagerij
Bouwjaar: 1890
Eigenaar: Stichting Holten's Molen
Techniek
Type: ronde stenen beltmolen
Functie: koren- oliemolen
Inrichting: maalstenen en olieslagerij
Vlucht: 25,90 m.
Wieksysteem: Van Bussel met remkleppen
Binnenroede: 25,90 m., ijzer, gelast, fabr. Derckx uit Wessem, nr. 883, uit 1998
Buitenroede: 25,90 m., ijzer, gelast, fabr. Derckx uit Wessem, nr. 882, uit 1998
As: Gietijzer, fabr. IJzergieterij Hardinxveld, nr. 70. uit 1996, lengte 5,07 m.
Vang: Vlaamse blokvang met vangtrommel.
Bovenwiel of aswiel: 68 kammen, steek 11,5 cm.
Kruiwerk: Engels kruiwerk
Specificaties: Bovenschijfloop: 33 stavenSpoorwiel: 81 kammen, steek 9,5 cm.Steenrondsels: 32 stavenOverbrengingsverhouding: 1:5,2Maalstenen: 1 koppel 17er kunststenen en 1 koppel 17er blauwe stenen, 1 koppel 16er elektrisch aangedreven stenenLuiwerk: sleepluiwerkBelthoogte: 4,00 m.RD-coördinaten: 183,902-386,280 GPS-coördinaten: 51°27,89'N 5°48,19'ONr. RDMZ: 12373
Extra informatie
Bij de foto’s is een foto te zien waarbij het spoorwiel met een ander wiel samen lopen. In werkelijkheid leek het erop dat deze in elkaar grijpen maar een wiel wordt aangedreven door een elektromotor. Dit is ook de motor die straks de zaag aandrijft. (het is mogelijk dat deze ook nog door de wind aangedreven kunnen worden.
Geschiedenis
In 1890 gaf Louis Holten uit Strijp (Eindhoven) opdracht aan molenmaker Van Himbergen uit Woensel (Eindhoven) om een ronde stenen beltmolen op te richten aan de oostzijde van Deurne (toen nog helemaal vrij in het veld). In 1893 kocht Holten de inrichting van een wateroliemolen uit Horst (L) en plaatste dat onder in de belt. De aandrijving kwam van het spoorwiel via een 2e koning (van giet- of smeedijzer).In 1909 lieten twee van zijn zoons (Piet en Johan, 'de gebr. Holten') een zagerij op de molen aansluiten (eerst een verticaalzaag, later werd dat een horizontaal zaagwerk).Voor 1920 raakte de olieslagerij in onbruik, maar bleef aanwezig in de molen. In de crisistijd werd deze opnieuw gebruikt tot omstreeks 1946 toen de olieslagerij wel werd verwijderd (enkele onderdelen bleven bewaard).In 1942 werd de molen voorzien van stroomlijn-wieken. Hierdoor was het mogelijk met veel minder wind te malen.De koren- en zaagmolen bleef tot omstreeks 1957 dienst doen. De zagerij ging later verder als Houthandel Holten, die nog steeds bestaat en naast de molen is gevestigd.In de jaren 70 werd de molen onttakeld en in 1989 vroeg de gemeente Deurne (inmiddels eigenaar geworden)sloopvergunning aan bij de minister (de vervallen molen stond al op de rijksmonumentenlijst).De Stichting Holten's Molen heeft zich in 1990 over de molen ontfermd. De in fasen uitgevoerde restauratie is voltooid in 1998. Sindsdien is de molen weer regelmatig in bedrijf en wordt er weer graan gemalen en olie geslagen.Medio 2006 is een begin gemaakt met de bouw van de houtzagerij op windkracht. De bouwwerkzaamheden zijn te bezichtigen. Rond de zomer van 2007 zullen de werkzaamheden zijn afgerond en heeft Holten's molen zijn oorspronkelijke drie functie's weer terug: graan malen, olie slaan en houtzagen.
Info
Molenaar: Carla Berkers-Holten, Martijn Coenraads, Erwin Janssen
Telefoon: 0493-319168 of 0413-369 539
Email: info@holtensmolen.nl
Website: http://www.holtensmolen.nl/
Openingstijden: zondag 13.00 - 16.00 uur, maandag 20.00 - 22.00 uur en op afspraak
Open voor publiek: Ja
Molenwinkel: meelrpoducten en lijnolie
De Korenbloem te Oploo
Nummer: 751
Naam: De Korenbloem
Adres: Vloetweg 1
Plaats: 5841 AS Oploo
Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Sint Anthonis
Type: standerdmolen (gesloten)
Functie: korenmolen
Inrichting: 1 koppel maalstenen
Bouwjaar: 1800
Eigenaar: Gemeente Sint Anthonis
Techniek
Type: standerdmolen (gesloten)
Functie: korenmolen
Inrichting: 1 koppel maalstenen
Vlucht: 26,50 m.
Wieksysteem: Oud-Hollands
Binnenroede: 26,50 m., ijzer, geklonken, fabr. Gebr. Pot te Kinderwijk, nummer en bouwjaar onbekend.
Buitenroede: 26,50 m., ijzer, geklonken, fabr. Gebr. Pot te Kinderdijk, nummer en bouwjaar onbekend.
As: hout, met gietijzeren insteekaskop, fabr. Gebr., Mercx te Tilburg, lengte 5,35 m.
Vang: Vlaamse blokvang met binnenvangstok.
Bovenwiel of aswiel: 75 kammen, steek 11,7 cm., tandkrans achtermolen: 66 kammen, steek 12,4 cm.,
Kruiwerk: zetelkruiwerk
Specificaties: Steenschijf: 14 stavenOverbrengingsverhouding: 1:5,35Maalstenen: 1 koppel 17er stenen (voormolen)Luiwerk: kamaandrijvingRD-coördinaten: 188,689-402,143GPS-coördinaten: 51°36,43'N 5°52,41'ONr. RDMZ: 31771
Extra informatie
Bij een foto gemaakt bij de kruisplaten is inderdaad te zien dat hier nog ruimte zit. De steekbanden vangen inderdaad het gewicht op.
Geschiedenis
De molen is rond 1750 gebouwd in Den Dungen.Rond 1800 werd de molen verplaatst naar Oploo en is tot 1952 in gebruik geweest door de molenaars Rutten.In 1966 werd de molen gerestaureerd en kwam de molen via een erfpacht-constructie in bezit van de gemeente. Later werd de gemeente eigenaar.
Info
Molenaar: Jan van Riet en Piet Geenen
Telefoon: 0485-383551/382891
Openingstijden: zaterdag 9.00 - 12.00 uur en op afspraak
Open voor publiek: Ja
Lid AKG: http://www.molenaarsgilde.nl/
Sint Willebrordus te Bakel.
Nummer: 683
Naam: Sint Willebrordus
Adres: Achter de Molen
Plaats: 5761 CJ Bakel
Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Gemert-Bakel
Type: standerdmolen (gesloten)
Functie: korenmolen
Inrichting: 1 koppel maalstenen
Bouwjaar: 1586/1752
Eigenaar: Gemeente Gemert-Bakel
Techniek
Type: standerdmolen (gesloten)
Functie: korenmolen
Inrichting: 1 koppel maalstenen
Vlucht: 26,60 m.
Wieksysteem: Oud-Hollands
Binnenroede: 26,60 m., ijzer, geklonken, fabr. Pot Kinderdijk, nr. 1568, bouwjaar 1889
Buitenroede: 26,60 m., ijzer, geklonken, fabr. Pot Kinderdijk, nr. 1563, bouwjaar 1889
As: Hout, gietijzeren insteekkop fabr. Mercx Tilburg, lengte 5,30 m.
Vang: Vlaamse blokvang
Bovenwiel of aswiel: voormolen: 75 kammen, steek 11,8 cm., achtermolen: 75 kammen, steek 11,3 cm.
Kruiwerk: zetelkruiwerk
Specificaties: Steenschijfloop: 14 stavenMaalstenen: 1 koppel 17er kunststenenOverbrengingsverhouding: 1:5,4KammenluiwerkRD-coördinaten: 179,201-390,578GPS-coördinaten: 51°30,22'N 5°44,15'ONr. RDMZ: 8594
Extra info
Op een van de foto’s van het boven wiel is goed te zien dat er geen (weinig) kammen over zijn voor de achtermolen die er ooit ingezeten heeft.
Geschiedenis
Gesloten standaardmolen, in 1752 vernieuwd en vernoemd naar de parochie.Onder de luifel van de kap is een wijzerplaat geschilderd, wijzerstand 10-30 uur.Voor de restauratie van 1969, uitgevoerd door molenmaker H. Beijk te Afferden (L), had het wiekenkruis Busselneuzen.
Info
Molenaar : Wijbrand van Zwol
Telefoon: 06-4017 3300
Email: wijbrand.van.zwol@12move.nl
Openingstijden: donderdag: 19.30 - 22.00 uur en zaterdag van 10.00 - 16.00 uur
Open voor publiek: Ja
’t Nupke te Geldrop
Nummer: 705
Naam: 't Nupke
Adres: Molenakker 5
Plaats: 5664 ET Geldrop
Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Geldrop-Mierlo
Type: ronde stenen beltmolen
Functie: korenmolen
Inrichting: 2 koppel maalstenen
Bouwjaar: 1843
Eigenaar: Gemeente Geldrop-Mierlo
Techniek
Type: ronde stenen beltmolen
Functie: korenmolen
Inrichting: 2 koppel maalstenen
Vlucht: 26,00 m.
Wieksysteem: Oud-Hollands
Binnenroede: 26,00 m., ijzer, gelast, fabr. Derckx, nr. 296, bouwjaar 1979
Buitenroede: 26,00 m., ijzer, gelast, fabr. Derckx, nr. 297, bouwjaar 1979
As: hout, met gietijzeren askop, lengte 4,55 m., fabr. A. v. Aerschot Herenthals, Kempense IJzergieterij en Smederij, lengte 4,55 m.
Vang: Vlaamse blokvang met vangtrommel.
Bovenwiel of aswiel: 73 kammen, steek 12 cm.
Kruiwerk: Engels kruiwerk
Specificaties: Bovenschijf: 36 stavenSpoorwiel 65 kammen, steek 9,5 cm.Steenrondsels: 25 stavenOverbrengingsverhouding: 1:5,4Luiwerk: sleepluiwerkBelthoogte: 2,50 m.RD-coördinaten: 166,711-380,873GPS-coördinaten: 51°25,01'N 5°33,33'ONr. RDMZ: 16032
Extra info.
Op een van de foto’s is aan de maalbak een getand wiel te zien. Dit is om de schuddebak in te stellen.
Ook deze molen is uitgerust met glijrails voor de zeilen. Zielen zijn nodig aan vervanging toe (gaten op de hoeken)
Geschiedenis
Het Nupke is het Brabants voor nopje, knoopje of bultje. Het stukje grond waar de molen in 1843 op was gebouwd, had een natuurlijke verhoging in het landschap, waarom de bewoners misschien al eeuwen terug die plek zo noemden. Nadat rond het midden van de vorige eeuw alle lapjes grond in kaart werden gebracht door het kadaster, kregen alle stukken grond een nummer en indien bekend ook de natuurlijk ontstane naam. De molen zelf heeft nooit een naam gehad, totdat de eerste vrijwillig molenaar Vlemmix in de jaren 1970 het een aardig idee vond de molen zelf die naam te geven.De bouwer/eigenaar/molenaar van deze Geldropse belt-korenmolen op een perceel, genaamd het Nupke, was de uit het Belgische Overpelt afkomstige Anthonij Sevens. Uit de schaarse archiefstukken is bekend dat deze molenaar in compagnie met molenaar Dirk Verbeek uit Heeze waarschijnlijk al vóór 1814 de watermolen op de Kleine Dommel in Geldrop en de windmolen in Zesgehuchten bemaalde. Dirk Verbeek was de pachter van voornoemde molens en Anthonij Sevens was bij hem in dienst als molenaar en dat beiden - om wat voor reden dan ook - onenigheid met elkaar kregen.Sevens verbrak eind 1841 de samenwerking om in Geldrop een eigen wind-graan- en oliemolen te bouwen, waartoe hij op 18 december van dat jaar aan Z.M. Koning Willem II vergunning vroeg.Na het overlijden van de bouwhwwe volgt zijn 28-jarige zoon Anthonius hem in 1849 op als molenaar. Daarna meldt zich weer de familie Verbeek in de persoon van de uit Heeze afkomstige Theodorus Verbeek, een rasechte molenaarszoon, die in 1870 op 38-jarige leeftijd de molen aankoopt.Als Theodorus Verbeek zich tenslotte uit de zaken terugtrekt, zetten zijn zoons het molenbedrijf voort, tot in 1920 de derde eigenaar op de molen komt. De dan 26-jarige Paulus Joseph Rooymans, die zich al een jaar eerder vanuit Eersel in Geldrop vestigde. De in de kadastrale legger als graanoliemolen aan de Kiezelweg aangeduide windmolen zal dertien jaar in Rooymans bezit blijven; hij verkoopt deze in 1933 aan molenaar Obbing.Molenaar Johannes Bernardus Obbing werd geboren op 30 juli 1896 in Wehl.In 1932 komt Obbing met vrouw en kind vanuit Waalre in Geldrop wonen en vestigt zich, na aankoop van de molen in het molenhuis aan de Laarstraat.Molenaar Obbing bleef tot aan zijn dood in 1967 zijn beroep uitoefenen. Zijn vrouw was in 1963 overleden, waardoor de molen in eigendom overging naar de twee dochters: Hendrika en Johanna Obbing.Omdat de dochters niet het beroep van molenaar uitoefenden, stond de molen de volgende tien jaar buiten werking, wat leidde tot groot verval. De gemeente Geldrop, die zich in 1949 al verbonden had mulder Obbing niet in de uitoefening van zijn beroep te belemmeren en daarom aan de nieuwe weg, de Molenakker, een open bebouwing voorschreef, liet notarieel vastleggen dat zij bij eventuele verkoop van de molen recht van voorkeur had.In 1978 kon de gemeente Geldrop - na veel vijven en zessen - het koopcontract ondertekenen en werd - met grote inzet van molenbouwer Adriaens en de gemeente - aan een algehele twee ton kostende restauratie begonnen die een jaar in beslag zou nemen. Hiermee heeft Geldrop een volwaardige in goede staat zijnde molen op zijn grond weten te behouden; niet meer om het broodnodige graan te malen, maar een levend monument, zichtbare cultuur uit een nabij verleden, tot 'Leringhe en de vermaeck' voor ieder die erin is geïnteresseerd.Op 10 mei 1980 (Nationale Molendag) werd de molen officieel weer in gebruik genomen. Dhr. W. Vlemmix werd vrijwillig molenaar en bemaalde tot januari 1989 de molen, toen hij zijn werkzaamheden op de molen overdroeg aan de huidige vrijwillig molenaar.
Info
Molenaar: Hans Tielemans en Frans Tullemans
Telefoon: 040-2863567
Email: molenaars@hetnupke.nl
Website: http://www.hetnupke.nl/
Openingstijden: zaterdag 10.00 - 17.00 uur en op afspraak
Open voor publiek: Ja
Watermolen (naamloos) te Oploo
Nummer: 1166
Naam: Watermolen (naamloos)
Adres: Watermolenstraat 2
Plaats: 5841 CT Oploo
Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Sint Antonis
Type: watergedreven molen met onderslagrad
Functie: korenmolen
Bouwjaar: 1725
Eigenaar: Gemeente Sint Antonis
Techniek
Type: watergedreven molen met onderslagrad
Functie: korenmolen
Waterrad of Turbine: Traditioneel
Wateras: ijzer
Gangwerk: hout
Rivier of Spreng: Vloet
Specificaties: ø waterrad = 5,44 m., 32 ijzeren schoepen, breedte = 74 cm.Aswiel: 61 kammen, steek 10,5 cm.Bonkelaar: 21 kammenSpoorwiel: 86 kammen, steek 8,7 cm.Steenschijven: 28 en 26 stavenMaalstenen: 1 koppel 17er kunststenen en 1 koppel 17er blauwe stenenOverbrengingsverhouding: 1:8,9 resp. 1:9,6Luiwerk: sleepluiwerkRD-coördinaten: 188,75-402,05GPS-coördinaten: 51°36,38'N 5°52,46'ONr. RDMZ: 31772
Geschiedenis
De molen behoorde tot de Heerlijkheid Oploo A.D. 1516 onder het geslacht van Steenhuys.Het huidige molengebouw dateert van 1725, de aanbouw van 1780.De molen is in de loop van de tijd in gebruik geweest als olie-, graan- en pelmolen.Omdat de beek een bescheiden wateraanvoer heeft, kon er vrijwel alleen in de winterperiode worden gemalen. Door aanschaf van een windmolen in 1800, werd een grotere bedrijfszekerheid geschapen.In 1944 werd nog op de molen gemalen voor de bakkers van elf omringende dorpen door de molenaars Rutten. Na de bevrijding was de watermolen nog voor het malen van graan tot 1953 in gebruik.In 1969 onderging de molen een restauratie en ging het dienst doen als jeugdhuis.In de tuin liggen nog twee kantstenen als aandenken van de voormalige olie-rosmolen.
Info
Molenaar: Jan van Riet en Piet Geenen
Telefoon: 0485-383551
Openingstijden: eerste zaterdag van de maand van 9.00 tot 12.00 uur
Open voor publiek: Ja
Geen opmerkingen:
Een reactie posten