maandag 23 juni 2008

Verslag No. 39 van de leerling op de “Nieuwe Molen”

Dit is alweer mijn 39e dag als leerling molenaar. Aanwezig vandaag zijn Hans de Kroon (molenaar) Jantine Jan Bakker en ikzelf.

Het weersvooruitzicht is als volgt: Komende nacht zijn er wolkenvelden, in het zuiden is er nog steeds kans op wat(mot)regen. Het minimum ligt rond 12 graden. De zuidelijke wind is zwak, minder dan kracht 3. Zaterdag overdag is er aanvankelijk vrij veel bewolking, maar het is op meeste plaatsen droog. Later op de dag breekt van het zuiden uit de zon wat door. Het wordt bij weinig wind zo'n 21 graden.
Zie ook plaatje met de prognose.
Het programma voor vandaag 21-06-2008 gelet op het weer: We starten met bedrijfsklaar maken, daarna gaan we draaien voor de prins. Na de koffie gaan we het maalkoppel schoonmaken. In de middag krijgt Jan zijn proefexamen. Jan heeft namelijk op 28 juni zijn regionaal examen als hij hiervoor slaagt mag hij later dit jaar het landelijk examen doen.
Ook doen we bij het afzeilen nog de stormproef doen.

We beginnen dus met het losmaken van de roekettingen en de bliksemafleider. Dan lichten we de steen op de maalzolder en zetten de molen uit zijn werk op de luizolder. we hangen de vlag uit op de kapzolder smeren het halslager, penlager en de tegel. Beneden gekomen moeten we kruien omdat de wind nu uit het zuidzuidwesten waait. Nu staan we op west. Daarna maken we de kneppel los en de zetten de pal vast. Omdat de wind vlagerig is en steeds weer draait, zeilen we op met alle borden en 4 volle zeilen. Dan plaatsen we de bescherming voor het publiek. We lichten de vang en merken dat de wind bijna wegvalt ook zien we dat de wind van zuidzuidwest naar zuid gaat. We besluiten toch maar door te kruien op zuid en als dit gedaan is kunnen we de vang lichten en begint de molen te draaien, dan kunnen we koffie gaan drinken. Tijdens de koffie bespreken het weer, omdat er vandaag een warmte front over Nederland trekt. Hier kunnen we vandaag dus mee te maken krijgen. Ook bespreken we, wat we vandaag verder nog gaan doen, waaronder het doorzagen van Jan. Ook kwam nog ter sprake de theorieles die we op 18 juni in Arnhem hadden. Dit was een les waarbij onderdelen aan de orde kwamen die in de examens niet voorkomen. Het begon over binnenkruiers in Noord-holland, daarna kregen we informatie over de lipvang. Men zegt dat deze in Nederland niet meer voorkomen maar de De Haensmole te Grou (Grouw) heeft nog een lipvang. Daarna hebben we het nog gehad over schipmolens. Dit zijn vaartuigen die op een vaste plek in de rivier lagen en daar werd door het stromende water een rad aangedreven wat vervolgens via overbrengingen maalkoppels aandreef. Helaas is in Nederland geen enkele schipmolen meer. Op de foto hiernaast een nieuw gebouwde (1998) schipmolen in Minden Duitsland.
Dan gaan we weer snel aan de slag want het is de bedoeling dat we het maalkoppel gaan schoonmaken en we moeten ook nog kijken hoe de wiggen van het spoorwiel zaten, want we hebben tenslotte een wig over. Na wat grondig speurwerk hebben we bedacht hoe het moet zitten en met een extra wigje zetten we het totaal weer vast. Dan komen er bezoekers. Ik ga deze rondleiden terwijl Jantine en Jan verder gaan met het maal koppel. Als deze bezoekers weg zijn ga ik ook weer helpen met het maalkoppel. Met vereende krachten hebben we ook deze klus weer geklaard en is het tijd om een boterham te eten. Na de lunch komen er weer een aantal bezoeker, het zijn een aantal mensen met kinderen die pas een aantal weken in deze buurt wonen. Dit is voor mij de tweede keer dat ik deze groep rondleid. Een jongen uit het gezin is visueel gehandicapt, maar is heel erg in molens geïnteresseerd, met plezier leid ik deze groep rond waarbij ik de jongen speciale aandacht geef en hem ook steeds dingen laat voelen. Dit vind hij leuk en als we ook meel gaan voelen, vraagt hij wanneer we weer gaan malen. Hij wil daar graag bij zijn. Ik heb hem beloofd dat als we weer graan hebben om te malen in oktober en de wind is gunstig dat hij mee mag malen. Volgens zijn vader gaat hij dit niet vergeten en zal hij zich melden. Ik moet dit ook in de gaten houden omdat ik eigenlijk na de vakantie ga zwerven. Als ook deze groep vertrokken is, is het tijd om Jan door te zagen.
Bij een regionaal examen wordt de molen uit de wind gezet en zit er te weinig zeil op. Dit gaat Jan niet doen, hem wordt gevraagd de molen te stoppen. Als de molen stilstaat gaan we naar de wieken, waar door Hans in hoog tempo vragen gesteld worden over de wieken, het hekwerk, het gevlucht, wieksystemen en andere zaken die vanuit dit punt van de molen te zien zijn. Jan beantwoord alle vragen direct, wel krijgt hij het verzoek alleen de vraag te beantwoorden en niet allemaal wollige toelichting te geven. Als we klaar zijn bij het wieken kruis gaan we naar de kapzolder waar eveneens een stroom van vragen aan Jan worden gesteld. Ook hier weet hij op de meeste vragen vlekkeloos een antwoord te geven echter bij de vraag waar de kracht op komt bij een Vlaamse vang, geeft hij niet geheel het juiste antwoord. Als we in de kap klaar zijn gaan we wederom naar buiten op de stelling waar de vang weer gelicht mag worden en dan worden allerlei vragen over de staart gevraagd. Soms ontstaat er wat discussie, maar ook hier weet Jan weer op de meeste vragen een antwoord te geven. Ook vragen over andere typen molens en de stelling weet hij allemaal te beantwoorden. Dan gaan we naar de thee waar hij vragen krijgt over het weer, maar ook hier weet Jan op bijna alle antwoorden te geven en als Hans door de vragen heen is kunnen we vaststellen dat Jan een goede kandidaat is om zijn examen(s) te gaan doen. (veel succes Jan).
Ik ben inmiddels alweer bezig met een rondleiding door de molen, als ik bij de staart sta om de wieken stil te zetten, bemerk ik dat de wind flink gedraaid is naar zuidoost. Hierdoor wil de molen de andere kant uitdraaien. Ik stop de molen en ga eerst uitleg geven bij de wieken. Als dit gebeurt is en ik weer de molen in beweging wil zetten, gaat hij wel de verkeerde kant op. Gelukkig is Jan in de buurt, hij zal de molen nog een stuk naar zuidoost kruien. Ik kan dan met de bezoekers mijn rondleiding afmaken.
Als ik hiermee klaar ben is het al 16.15 uur en dat betekent dat we gaan beginnen met het afzeilen. We hebben de afzetting weggehaald. Dan bedenken we ons dat we nog een stormproef wilden doen. Jan gaat als eerste. Na het stopzetten moet hij zo snel mogelijk naar de wiek en hiervan het zeil in zo kort mogelijke tijd wegnemen. Jan maakt snel de zwichtlijnen los en het linker onderhoek touw, dan neemt hij het gehele zeil mee naar de rechterzijde en maakt ook daar het hoektouw los. Dan loopt hij met het zeil om de wiek om het daar via het hekwerk aan de achterkant zo snel mogelijk het zeil vast te zetten.
Nadat jan hiermee klaar is mogen Jantine en ik dit ook nog een keer proberen. Als wij het ook gedaan hebben gaan we echt afzeilen.

We halen de borden eruit en nemen de zeilen weg. Als alle zeilen zijn gedaan en wiek 1 weer keurig iets komend beneden staat, leggen we het wiekenkruis vast met de roekettingen en de bliksemkabel. Daarna maken we de staart af door de pal los te maken en de kneppel vast te zetten. Ook het vangtouw wordt weer netjes weggehangen. We gaan naar de kapzolder en onderweg is de steen in het werk gezet. Op de zolder hebben we de vlag gestreken, het luikgesloten, halslager en penlager van vet (reuzel) voorzien en aangedrukt en de tellerstand genoteerd. Daarna hebben we de kapzolder verlaten waarbij het licht is uitgedaan en het luik gesloten. Op de maalzolder hebben we de steen bijgezet en de vlag weer opgehangen. De deuren zijn gesloten en er is gezorgd dat regenlekkage in de emmer loopt. Als we beneden komen vullen we het maalboek in. Hans heeft de afwas al gedaan en de luiken gesloten. Dan zijn we klaar en er komt weer een eind aan een leerzame draaidag. Hans zorgt daarna nog voor het afsluiten van de molen.

Geen opmerkingen: