Op woensdag 18 juli 2007 ben ik op bezoek geweest op de molen in Nieuwvliet bij molenaar Jaap Fremouw Tel 06 – 13462073. Ik heb daar toen ook meegedraaid.
Deze molen is een grondzeiler op een kleine berg van 2 meter. Het is echter geen belt of bergmolen.
Voor gedetailleerde informatie zie “Molen naamloos Nieuwvliet.doc” of http://www.molens.nl/
Verder nog de volgende gegevens:
De molen heeft de maalzolder op de begane grond, voor 2 koppels. Het 1 e koppel is in gebruik met en 16er blauwe steen. Hierop wordt hoofdzakelijk voor diervoeders geproduceerd. Het 2e koppel is niet bedrijfsvaardig wel zijn de kunststenen aanwezig. De ligger ligt al op zijn plaats en de loper staat beneden op de begane grond. De rest van de maalstoel en de overbrenging moet nog gemaakt worden. Er is nog geen datum bekend wanneer dit gaat gebeuren. Wel is er is een wind aangedreven breker voor maïs of het pletten van haver.
Er is door de molenmaker een bonkelaar gemaakt welke over een stalen as
geschoven kan worden, deze bonkelaar drijft de haverpletter aan. Dit alles is aanwezig op de steenzolder. Daarnaast is er op de luizolder een mooie afscherming gemaakt voor het luiwerk, zodat bezoekers ook hier veilig langs kunnen lopen. 
En zelfs de kapzolder is voor het publiek toegankelijk als de molen stil staat. Ook als de molen draait kunnen bezoekers via een het rasterluik in de kap kijken.
De overbrenging van het bovenwiel op de bonkelaar is 2x uitgevoerd met kammen de bonkelaar is in 2006 gerestaureerd. De molen heeft en Oudhollands wieksysteem. De vlucht is 24 meter. Op de wieken zitten geen zwichtlatten en de manier van zwichten is hierdoor ook anders. De eerste twee zwichtlijnen worden samen gevoegd voor het zwichten en deze worden eerst achter een klamp geslagen.(zie foto) ook het vastzetten van de zwichtlijnen gebeurt anders als bij ons. als de knoop gemaakt is wordt de knoop naar de buitenzijde van de molen getrokken hierdoor zit de knoop nog beter vast. De molen draait op woensdag en zaterdag van 13.00 uur tot 17.00 uur. Vandaag stond de molen stil toen ik aankwam. Reden van de stilstand had te maken met onweer vanaf ca 12.00 uur tot 13.30 uur. Daarna heb ik eerst met Jaap een rondgang door de stilstaande molen gemaakt. Na de rondgang hebben we de molen in beweging gebracht. We hebben de wieken van het kettingslot gehaald (het is een grondzeiler vandaar de sloten op onderdelen) en de bliksemafleider afgekoppeld, hierna hebben we de pal touw losgemaakt. (
kneppel is niet aanwezig). De molen stond niet in zijn werk, dit doet de molenaar alleen in de herfst, winter en lente (stormseizoen). In de kap hebben we de wimpel uitgehangen. Smeren doet de molenaar altijd met het wegzetten van de molen met vooraf gesmolten reuzel. In de kap zit wel een extra beveiliging op de vang (ketting) en pal (ring in touw om haak) dit omdat men een grondzeiler alles vanaf de grond los kan maken. Beneden gekomen hebben we de molen op de wind gekruid (Zuid-Zuid-West) wiek 4 stond voor deze wiek is wel een wiek van de binnenroede, hierop hebben we een half zeil aangebracht. We nog niet het bord geplaatst, dit vanwege de onevenwichtigheid van de wieken. Daarna hebben we wiek 1 voorzien van een bord, wiek 2 van een half zeil en bord, wiek 3 van een bord en als laatste wiek 4 het bord geplaatst. Na deze Aktie hebben we de afzettingen geplaatst aan de zijkant en een aan de voorkant. Ook hebben we roeketting en de bliksem afleider in de buurt van de wieken gelegd, dit in verband met overhaast stoppen(onweer). De roeketting is gewoon over de kruipalen gelegd. Een deur op het westen hebben we gesloten en de andere deur geopend. Omdat de kruiketting over het pad loopt hebben we ter waarschuwing een stoel over de kruiketting gezet.
Nu kunnen we de vang lichten en de molen draait voor de prins. Bezoekers hebben vrije toegang tot de molen en worden in principe niet begeleid door de molenaar of iemand anders. Als men vragen heeft moet men zich bij de molenaar melden. Dan komt de heer Sjaak Michielsen, zijn vader was de laatste beroepsmolenaar en eigenaar van de molen, met de koffie. We nemen buiten plaats op een van de bezoekers bankjes en genieten van de koffie met een koekje. Er komt een klant die gemalen spelt wil hebben. Dit heeft Jaap niet in voorraad en de klant wordt doorverwezen naar de molenaar in Cadzand. Anders moet hij wachten tot de wind oost is en kracht 4 of meer heeft. Zuidwesten wind is een wind met onstabiel weer. Het loopt alweer tegen vijven en komt een aankomend molenaar (Jelle de Groote) uit Hoek. Gezamenlijk praten we over de molens in NL en in het bijzonder over de molen in Hoek welke eigendom is van de gemeente Terneuzen.
Jelle wil graag op deze molen gaan draaien en heeft hierover overleg gehad met de gemeente, maar deze wil pas wat aan de restauratie van de molen gaan doen als er een gediplomeerd molenaar is. Nu loop Jelle mee op de molen in Schoondijke en IJzendijke. In het najaar mag hij op voor het landelijke examen. Na dit gezellige molenaars praatje is het toch echt tijd geworden om de molen weg te zetten. We vangen de molen zodat wiek 1 als eerste aan de beurt is. We nemen het bord uit en draaien door tot wiek 2 hier rollen we de zeilen op en klampen de het zeil, we nemen het bord uit, daarna wiek 3 het bord en tenslotte wiek 4 zeil en bord. Dan gaat de wiek aan de ketting met slot en wordt de bliksem afleider geplaatst, bij de staart wordt de pal losgemaakt. Hierna gaan we naar de kap, hier wordt de wimpel gestreken en het luikje geplaatst, de vang en de pal worden vastgezet, het halslager en penlager worden gesmeerd tevens kunnen we dan voelen of de as niet heet geworden is. De tellerstand wordt niet genoteerd, dit doet monumentenwacht eens per jaar.
Dan komt er weer een eind aan een enerverende middag op een Zeeuwse molen. We nemen afscheid en spreken af dat ik nog eens kom om mee te draaien. Dit moet natuurlijk wel in de komende twee weken gebeuren omdat dit mijn vakantie is.
Zaterdag 21 juli 2007.
Vandaag ga ik echt meedraaien op de molen van Nieuwvliet.
We hebben eerst de bliksem afleider en de ketting losgemaakt, daarna hebben we de molen op de wind gekruid. De wind is zuidwest 5/4 Bft. De molen staat niet in z’n werk. In de kap hebben we de ketting van de vang en de ring van de pal losgemaakt zodat deze onder te bedienen zijn. Ook is de wimpel uitgehangen. De lagers waren gesmeerd bij het wegzetten van de molen. Hierna hebben we de alle wieken voorzien van halve zeilen en de borden waarbij we het bord van wiek 4 als laatste geplaatst hebben vanwege de onevenwichtigheid. Ook hebben we de ketting en bliksem afleider bij de wieken gelegd. We hebben de afzettingen geplaatst en de vang gelicht. De molen draait nu voor de prins. We krijgen bezoek van bekenden van Jaap die wel eens een rondleiding door de molen wilden, ook kwam er een jongen (Lode) hij wil later ook molenaar wil worden. Hij helpt Jaap vaak op zaterdag. Aan hen hebben we alles uitgelegd over de molen en omdat Jaap toch al maïs wilde breken heeft Lode eerst met het luiwerk een zak van maïs van 50 kg naar de luizolder gehesen.
Het luiwerk werkt hier anders als bij ons op de “Nieuwe molen”. Hier wordt het luiwerk door een rukje aan het touw geactiveerd (de luias wordt uit de beveiliging getikt) en het luiwerk zakt op de luitafel en draait mee tot het weer wordt gedeactiveerd = weer een rukje. Het op eigen gewicht te hard zakken moet worden geremd door het luitouw af te remmen.
Bij ons is dit een sleep luiwerk welke middels kracht tegen het luitafel wordt aangetrokken door los te laten wordt de verbinding weer verbroken. Ook kun je met dit luiwerk de vracht vertragen bij dalen op eigen gewicht.
Eerst wordt gecontroleerd of het kaar van de pletter gesloten is. Dan wordt de zak leeggestort in de stortkoker van de pletter. Daarna wordt de molen gevangen om de haver pletter in het werk te kunnen zetten. Dit gebeurt door de inbusbouten van de bonkelaar los te draaien en de bonkelaar in het werk (spoorwiel) te zetten. Dan worden de bouten weer aangedraaid en gezekerd. Dan wordt de vang weer gelicht en kunnen we het maïs breken. Dit gebeurt door de maïs breker open te draaien. We moeten ook nog het riemenwerk met riemen vet smeren anders slipt de riem en doet de breker het niet. Op de begane grond is de maal bak van de breker en hier wordt de gebroken maïs opgevangen in dezelfde zak als waar de maïs in werd aangeleverd. Dit proces 50 kg gaat redelijk snel en als dit gedaan is wordt de molen weer gevangen en wordt de aandrijving weer terug gezet op de as door de inbus en vergrendelingsbouten weer op te lossen en later weer vast te draaien. Daarna wordt de vang weer gelicht en draait de molen weer voor de prins.
Even later stapt er een Belgisch echtpaar de molen binnen. Het zijn Eddy en Claudine beide molenaars uit het Belgische Knokke. Zei hebben op de molen in Nieuwvliet stage gelopen. Het examen moesten ze echter op een Belgische molen doen.
Eddy en Claudine vertellen hun verhaal van de stage. Een opvallen detail was dat de kleine Claudine (tenger en nog geen 1,60 meter) met het wisselen van de zeilen, met het zeil op haar nek niet gezekerd de wiek in klom om het zomerzeil vast te maken. Eddy heeft dit allemaal gefilm en als hij (politieman) tijd heeft komt hij deze film op de camping laten zien. Dit laatste is wel geprobeerd maar door omstandigheden niet gelukt. Wellicht kan Eddy nog een filmpje naar mij toe mailen. Ook beveelt hij ons aan om op de molen van Damme te komen kijken. Dit is volgens wenkende wieken 2007 een stenen bovenkruier beltmolen uit 1867 ook met oude benzine motor.
Tijdens de verhalen van Eddy en Claudine horen we ineens iets raars. Snel naar buiten waar blijkt dat de de wind gedraaid is en de molen begint zachtjes tegen de richting in te draaien. Omdat het gelukkig niet hard waait is de molen snel gevangen. Direct daarop wordt de molen weer op de wind gekruid (west-noord-west) de ketting en de bliksem afleider worden weer bijgelegd en de vang kan weer gelicht worden. Het is belangrijk ook bij deze weersomstandigheden goed op te letten. (weer: dreigend buiig) de wind op een bui kan direct veranderen. Daarna klaart het weer goed op en gaat de zon uitvoerig schijnen. We hebben tot ca 17.00 uur gedraaid tot er weer donkere wolken aan de horizon verschijnen en onze richting uit komen. We besluiten dit niet af te wachten, omdat in Zeeland de buien heel snel kunnen komen. We gaan afzeilen en zette de molen weg.
We vangen de molen zodat wiek 1 als eerste aan de beurt is. We rollen we de zeilen op en klampen het zeil, we nemen het bord uit, ditzelfde doen we ook bij de andere wieken. Dan gaat de wiek aan de ketting met slot en wordt de bliksem afleider geplaatst, bij de staart wordt de pal losgemaakt. Hierna gaan we naar de kap, hier wordt de wimpel gestreken en het luikje geplaatst, de vang en de pal worden vastgezet, het halslager en penlager worden gesmeerd tevens kunnen we dan voelen of de as niet heet geworden is. De tellerstand wordt niet genoteerd en de maalkoppel wordt niet in zijn werk gezet. Beneden wordt het touw van de pal nog vastgezet. Dan komt er weer een eind aan een enerverende tweede draaidag op een Zeeuwse molen. De bui is uiteindelijk niet bij ons losgebarsten maar rustig voorbij getrokken. Als ik nog meer wil draaien ben ik van harte welkom, maar helaas is dit niet gebeurd.
Jaap alsnog hartelijk dank voor de fijne ervaring van het mee kunnen draaien op een Zeeuwse molen. Ik heb er veel van geleerd.
Deze molen is een grondzeiler op een kleine berg van 2 meter. Het is echter geen belt of bergmolen.
Voor gedetailleerde informatie zie “Molen naamloos Nieuwvliet.doc” of http://www.molens.nl/
Verder nog de volgende gegevens:
De molen heeft de maalzolder op de begane grond, voor 2 koppels. Het 1 e koppel is in gebruik met en 16er blauwe steen. Hierop wordt hoofdzakelijk voor diervoeders geproduceerd. Het 2e koppel is niet bedrijfsvaardig wel zijn de kunststenen aanwezig. De ligger ligt al op zijn plaats en de loper staat beneden op de begane grond. De rest van de maalstoel en de overbrenging moet nog gemaakt worden. Er is nog geen datum bekend wanneer dit gaat gebeuren. Wel is er is een wind aangedreven breker voor maïs of het pletten van haver.
Er is door de molenmaker een bonkelaar gemaakt welke over een stalen as
geschoven kan worden, deze bonkelaar drijft de haverpletter aan. Dit alles is aanwezig op de steenzolder. Daarnaast is er op de luizolder een mooie afscherming gemaakt voor het luiwerk, zodat bezoekers ook hier veilig langs kunnen lopen. 
En zelfs de kapzolder is voor het publiek toegankelijk als de molen stil staat. Ook als de molen draait kunnen bezoekers via een het rasterluik in de kap kijken.De overbrenging van het bovenwiel op de bonkelaar is 2x uitgevoerd met kammen de bonkelaar is in 2006 gerestaureerd. De molen heeft en Oudhollands wieksysteem. De vlucht is 24 meter. Op de wieken zitten geen zwichtlatten en de manier van zwichten is hierdoor ook anders. De eerste twee zwichtlijnen worden samen gevoegd voor het zwichten en deze worden eerst achter een klamp geslagen.(zie foto) ook het vastzetten van de zwichtlijnen gebeurt anders als bij ons. als de knoop gemaakt is wordt de knoop naar de buitenzijde van de molen getrokken hierdoor zit de knoop nog beter vast. De molen draait op woensdag en zaterdag van 13.00 uur tot 17.00 uur. Vandaag stond de molen stil toen ik aankwam. Reden van de stilstand had te maken met onweer vanaf ca 12.00 uur tot 13.30 uur. Daarna heb ik eerst met Jaap een rondgang door de stilstaande molen gemaakt. Na de rondgang hebben we de molen in beweging gebracht. We hebben de wieken van het kettingslot gehaald (het is een grondzeiler vandaar de sloten op onderdelen) en de bliksemafleider afgekoppeld, hierna hebben we de pal touw losgemaakt. (
kneppel is niet aanwezig). De molen stond niet in zijn werk, dit doet de molenaar alleen in de herfst, winter en lente (stormseizoen). In de kap hebben we de wimpel uitgehangen. Smeren doet de molenaar altijd met het wegzetten van de molen met vooraf gesmolten reuzel. In de kap zit wel een extra beveiliging op de vang (ketting) en pal (ring in touw om haak) dit omdat men een grondzeiler alles vanaf de grond los kan maken. Beneden gekomen hebben we de molen op de wind gekruid (Zuid-Zuid-West) wiek 4 stond voor deze wiek is wel een wiek van de binnenroede, hierop hebben we een half zeil aangebracht. We nog niet het bord geplaatst, dit vanwege de onevenwichtigheid van de wieken. Daarna hebben we wiek 1 voorzien van een bord, wiek 2 van een half zeil en bord, wiek 3 van een bord en als laatste wiek 4 het bord geplaatst. Na deze Aktie hebben we de afzettingen geplaatst aan de zijkant en een aan de voorkant. Ook hebben we roeketting en de bliksem afleider in de buurt van de wieken gelegd, dit in verband met overhaast stoppen(onweer). De roeketting is gewoon over de kruipalen gelegd. Een deur op het westen hebben we gesloten en de andere deur geopend. Omdat de kruiketting over het pad loopt hebben we ter waarschuwing een stoel over de kruiketting gezet.Nu kunnen we de vang lichten en de molen draait voor de prins. Bezoekers hebben vrije toegang tot de molen en worden in principe niet begeleid door de molenaar of iemand anders. Als men vragen heeft moet men zich bij de molenaar melden. Dan komt de heer Sjaak Michielsen, zijn vader was de laatste beroepsmolenaar en eigenaar van de molen, met de koffie. We nemen buiten plaats op een van de bezoekers bankjes en genieten van de koffie met een koekje. Er komt een klant die gemalen spelt wil hebben. Dit heeft Jaap niet in voorraad en de klant wordt doorverwezen naar de molenaar in Cadzand. Anders moet hij wachten tot de wind oost is en kracht 4 of meer heeft. Zuidwesten wind is een wind met onstabiel weer. Het loopt alweer tegen vijven en komt een aankomend molenaar (Jelle de Groote) uit Hoek. Gezamenlijk praten we over de molens in NL en in het bijzonder over de molen in Hoek welke eigendom is van de gemeente Terneuzen.
Jelle wil graag op deze molen gaan draaien en heeft hierover overleg gehad met de gemeente, maar deze wil pas wat aan de restauratie van de molen gaan doen als er een gediplomeerd molenaar is. Nu loop Jelle mee op de molen in Schoondijke en IJzendijke. In het najaar mag hij op voor het landelijke examen. Na dit gezellige molenaars praatje is het toch echt tijd geworden om de molen weg te zetten. We vangen de molen zodat wiek 1 als eerste aan de beurt is. We nemen het bord uit en draaien door tot wiek 2 hier rollen we de zeilen op en klampen de het zeil, we nemen het bord uit, daarna wiek 3 het bord en tenslotte wiek 4 zeil en bord. Dan gaat de wiek aan de ketting met slot en wordt de bliksem afleider geplaatst, bij de staart wordt de pal losgemaakt. Hierna gaan we naar de kap, hier wordt de wimpel gestreken en het luikje geplaatst, de vang en de pal worden vastgezet, het halslager en penlager worden gesmeerd tevens kunnen we dan voelen of de as niet heet geworden is. De tellerstand wordt niet genoteerd, dit doet monumentenwacht eens per jaar.Dan komt er weer een eind aan een enerverende middag op een Zeeuwse molen. We nemen afscheid en spreken af dat ik nog eens kom om mee te draaien. Dit moet natuurlijk wel in de komende twee weken gebeuren omdat dit mijn vakantie is.
Zaterdag 21 juli 2007.
Vandaag ga ik echt meedraaien op de molen van Nieuwvliet.
We hebben eerst de bliksem afleider en de ketting losgemaakt, daarna hebben we de molen op de wind gekruid. De wind is zuidwest 5/4 Bft. De molen staat niet in z’n werk. In de kap hebben we de ketting van de vang en de ring van de pal losgemaakt zodat deze onder te bedienen zijn. Ook is de wimpel uitgehangen. De lagers waren gesmeerd bij het wegzetten van de molen. Hierna hebben we de alle wieken voorzien van halve zeilen en de borden waarbij we het bord van wiek 4 als laatste geplaatst hebben vanwege de onevenwichtigheid. Ook hebben we de ketting en bliksem afleider bij de wieken gelegd. We hebben de afzettingen geplaatst en de vang gelicht. De molen draait nu voor de prins. We krijgen bezoek van bekenden van Jaap die wel eens een rondleiding door de molen wilden, ook kwam er een jongen (Lode) hij wil later ook molenaar wil worden. Hij helpt Jaap vaak op zaterdag. Aan hen hebben we alles uitgelegd over de molen en omdat Jaap toch al maïs wilde breken heeft Lode eerst met het luiwerk een zak van maïs van 50 kg naar de luizolder gehesen.
Het luiwerk werkt hier anders als bij ons op de “Nieuwe molen”. Hier wordt het luiwerk door een rukje aan het touw geactiveerd (de luias wordt uit de beveiliging getikt) en het luiwerk zakt op de luitafel en draait mee tot het weer wordt gedeactiveerd = weer een rukje. Het op eigen gewicht te hard zakken moet worden geremd door het luitouw af te remmen.
Bij ons is dit een sleep luiwerk welke middels kracht tegen het luitafel wordt aangetrokken door los te laten wordt de verbinding weer verbroken. Ook kun je met dit luiwerk de vracht vertragen bij dalen op eigen gewicht.
Eerst wordt gecontroleerd of het kaar van de pletter gesloten is. Dan wordt de zak leeggestort in de stortkoker van de pletter. Daarna wordt de molen gevangen om de haver pletter in het werk te kunnen zetten. Dit gebeurt door de inbusbouten van de bonkelaar los te draaien en de bonkelaar in het werk (spoorwiel) te zetten. Dan worden de bouten weer aangedraaid en gezekerd. Dan wordt de vang weer gelicht en kunnen we het maïs breken. Dit gebeurt door de maïs breker open te draaien. We moeten ook nog het riemenwerk met riemen vet smeren anders slipt de riem en doet de breker het niet. Op de begane grond is de maal bak van de breker en hier wordt de gebroken maïs opgevangen in dezelfde zak als waar de maïs in werd aangeleverd. Dit proces 50 kg gaat redelijk snel en als dit gedaan is wordt de molen weer gevangen en wordt de aandrijving weer terug gezet op de as door de inbus en vergrendelingsbouten weer op te lossen en later weer vast te draaien. Daarna wordt de vang weer gelicht en draait de molen weer voor de prins.
Even later stapt er een Belgisch echtpaar de molen binnen. Het zijn Eddy en Claudine beide molenaars uit het Belgische Knokke. Zei hebben op de molen in Nieuwvliet stage gelopen. Het examen moesten ze echter op een Belgische molen doen.
Eddy en Claudine vertellen hun verhaal van de stage. Een opvallen detail was dat de kleine Claudine (tenger en nog geen 1,60 meter) met het wisselen van de zeilen, met het zeil op haar nek niet gezekerd de wiek in klom om het zomerzeil vast te maken. Eddy heeft dit allemaal gefilm en als hij (politieman) tijd heeft komt hij deze film op de camping laten zien. Dit laatste is wel geprobeerd maar door omstandigheden niet gelukt. Wellicht kan Eddy nog een filmpje naar mij toe mailen. Ook beveelt hij ons aan om op de molen van Damme te komen kijken. Dit is volgens wenkende wieken 2007 een stenen bovenkruier beltmolen uit 1867 ook met oude benzine motor.
Tijdens de verhalen van Eddy en Claudine horen we ineens iets raars. Snel naar buiten waar blijkt dat de de wind gedraaid is en de molen begint zachtjes tegen de richting in te draaien. Omdat het gelukkig niet hard waait is de molen snel gevangen. Direct daarop wordt de molen weer op de wind gekruid (west-noord-west) de ketting en de bliksem afleider worden weer bijgelegd en de vang kan weer gelicht worden. Het is belangrijk ook bij deze weersomstandigheden goed op te letten. (weer: dreigend buiig) de wind op een bui kan direct veranderen. Daarna klaart het weer goed op en gaat de zon uitvoerig schijnen. We hebben tot ca 17.00 uur gedraaid tot er weer donkere wolken aan de horizon verschijnen en onze richting uit komen. We besluiten dit niet af te wachten, omdat in Zeeland de buien heel snel kunnen komen. We gaan afzeilen en zette de molen weg.
We vangen de molen zodat wiek 1 als eerste aan de beurt is. We rollen we de zeilen op en klampen het zeil, we nemen het bord uit, ditzelfde doen we ook bij de andere wieken. Dan gaat de wiek aan de ketting met slot en wordt de bliksem afleider geplaatst, bij de staart wordt de pal losgemaakt. Hierna gaan we naar de kap, hier wordt de wimpel gestreken en het luikje geplaatst, de vang en de pal worden vastgezet, het halslager en penlager worden gesmeerd tevens kunnen we dan voelen of de as niet heet geworden is. De tellerstand wordt niet genoteerd en de maalkoppel wordt niet in zijn werk gezet. Beneden wordt het touw van de pal nog vastgezet. Dan komt er weer een eind aan een enerverende tweede draaidag op een Zeeuwse molen. De bui is uiteindelijk niet bij ons losgebarsten maar rustig voorbij getrokken. Als ik nog meer wil draaien ben ik van harte welkom, maar helaas is dit niet gebeurd.
Jaap alsnog hartelijk dank voor de fijne ervaring van het mee kunnen draaien op een Zeeuwse molen. Ik heb er veel van geleerd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten