De weersverwachting voor zaterdag 29 november ’08. Vannacht is bewolkt en op de meeste plaatsen droog. Verder is het nevelig. In de oostelijke helft wordt de bewolking langzaam dikker en in het uiterste oosten en noordoosten kan later vannacht wat lichte sneeuw vallen. De zuidoostenwind is zwak tot matig, rond kracht 3. De minimumtemperatuur komt uit rond het vriespunt. Overdag is het nog steeds overwegend bewolkt met in het noorden nog kans op wat (mot)regen. In het noordoosten valt eerst nog wat sneeuw. De maximumtemperatuur ligt rond 4 graden. De zuidenwind is zwak tot matig, kracht 3 of minder. Zie ook plaatje met de prognose.
De molen is in 1644 gebouwd en daardoor een van de oudste wipmolens van de provincie Utrecht. Daarnaast kan de molen nog steeds zijn oorspronkelijke functie als poldermolen uitvoeren. De schepradkast is er in 1995/6 afgebroken om het scheprad te kunnen vergroten. Tot een opvoerhoogte van 2,00 meter. Ook is toen de achterwaterloop aangepast om het grotere scheprad te kunnen laten functioneren. En toen heeft men 'tijdelijk' de sprenkelschotten aangebracht. Maar nu met het grotere scheprad zou bij een (grotere) schepradkast de binnenroe er niet meer langs kunnen. Dus blijft het scheprad open, tot lering ende vermaeck van alle filerijders op de A2. Tussen 1935 en 1960 zijn een aantal essentiele zaken aan de molen veranderd. Zo is het kruirad van 16 spaken naar 12 spaken gegaan,het gesloten scheprad is vervangen door sprenkelschotten en het gevlucht met dekkerprofielen is vervangen door oudhollands. Deze dekkerprofielen zijn er in 1933 opgekomen met als reden dat er bij lagere windsnelheden dan 4 Bft toch water over de dijk te zetten. Recentelijk is het rietdek op de ondertoren vervangen. 
Piet vertelt ons veel over de historie van deze molen en we drinken vandaag geen koffie of thee op de molen , want hier is geen stromend water en geen toilet. Dit komt er volgens Piet nog wel in. In het huisje wat bij de molen staat woont Mevrouw Zaal zei is van de familie Zaal die vanaf 1817 tot 1961 de molenaars waren. Van 1840 tot 1925 was de molen door deze familie bewoond. In hoogtijdagen met 10 kinderen. Nog een aantal opmerkelijke zaken die mij opvallen bij het bestuderen van de molen.
Het bovenwiel in de kap heeft geen beleg stukken maar een houten hoep van ca 4 cm dik. (zie foto 37 en 38) Het vangen van deze molen is erg makkelijk. Waarschijnlijk heeft dit iets te maken met de draadrichting van de hoep en de vang blokken, deze liggen namelijk in dezelfde richting, dit integenstelling tot een bovenwiel waarbij belegstukken gebruikt worden. Deze molen heeft een wipstok aan de vang en geen evenaar. De gietijzeren as is volledig bekleed met hout en niet alleen terplekke van het spiegelgat. De molen kan gemakkelijk zonder scheprad draaien, in het bovenhuis is de ijzerbalk makkelijk verplaatsbaar gemaakt door een kant met en spil draaibaar te maken.(zie fot 34 en 35) Op zowel de hals als de pen hebben ze een kunststof snaar gespannen om het te veel aan vet allemaal weer de goede kant op te laten gaan. (dit is erg effectief zie foto 66 t/m 69). De staartbalk is van metaal. De kruipalen zijn van beton en kunnen dus niet rotten. Er zit een apart rookkanaal op de buiten kant van de molen. Dit kunnen ze afhankelijk van de wind in twee richtingen openzetten. De molen is in zijn element van windkracht 5 (zie foto 1) Zie ook foto’s op: http://picasaweb.google.nl/Nederlandse.molens/OukoperMolenNieuwersluis#
Wat gaan we vandaag doen.
We gaan opzeilen en klaar maken van de molen, daarna nemen we de hele molen van onder tot boven door. Piet geeft ook informatie over het verleden van de molen.
We gaan naar buiten en hier maken we de roekettingen los, ook wordt de bliksem afleider van de roede gehaald. Dit laten we nog even liggen totdat we straks de molen verkruid hebben. Nu kunnen we naar boven alwaar we in het bovenhuis toelichting krijgen van Piet terwijl Taco de molen smeert. Bij deze molen wordt in tegenstelling tot de wipmolen in hellouw geen gebruik gemaakt van stutten in het bovenwiel. Als we hier klaar zijn gaan we naar beneden waar we de kneppel losmaken, het vangtouw kan hangt buiten, zoals bij alle Wipstok molens. Nu kunnen we de molen kruien en opzeilen. De molen wordt op zuidoost gekruid Bij deze molen is een kruirad waarin we moeten lopen om de molen rond te krijgenen, dit valt niet mee want eerst moet de molen uit z’n rust komen, dan schiet het wiel ineens door en val je eruit. Nog maar een keer en na een paar pogingen lukt het mij om de molen te kruien. Als we hier mee klaar zijn worden de wieken van volle zeilen voorzien. We hoeven de wateras niet te smeren, omdat er vandaag niet voldoende wind is om het waterrad mee te laten draaien. Het is bij een poldermolen zeer belangrijk dat er ook gecontroleerd worden of het krooshek vrij van rommel is, maar ook dit hoeft vandaag niet. Piet heeft ons natuurlijk wel het krooshek en de achterwaterloop laten zien. Alles is ok en we kunnen draaien. Met deze wind loopt de molen nauwelijks aan. Maar na een paar minuten en een aantal omwentelingen staat er toch voldoende wind om de molen in iedergeval voor de prins te laten draaien. Dan is er koffie bij mevrouw Zaal. Daarna door de molen om de gehele construktie nog een goed door ten nemen. We beginnen in het bovenhuis waar Ben en ik alle onderdelen van deze wipmolen de revue laten passeren. We spreken ook nog met Piet en Taco over de molen. Dan is het tijd voor een boterham en mevrouw Zaal heeft de erwtensoep warm. Na deze onderbreking gaan we de ondertoren nog eens goed bekijken. Als er geen vragen meer zijn gaan we naar buiten. Alweer tijd voor een kopje thee. Na de thee ga ik nog een keer alle zaken langs en dan is het alweer 16.00 uur We gaan afzeilen. De molen wordt gevangen bij een willekeurig eind en hier wordt het zeil opgerold en geklampd, dit laatste valt erg tegen om twee redenen. De bovenste klamp zit vrij hoog en je hebt wat last van de ruimte, zeker bij de binnenroede. Piet doet dit een aantal keren voor en uiteindelijk slagen wij er ook in om te klampen. Als alle zeilen gedaan zijn en het laatste end iets komend staat kunnen we de staart afmaken.
In dit geval wordt alleen de kneppel vastgezet, de pal wordt niet vaak gebruikt. Zeker niet in de zomer. Ook de windborden worden er niet uitgehaald. Taco sluit boven de boel en wij leggen de molen aan de ketting en de bliksem afleider. Ook aan de ketting zit geen slot, wat volgens mij bij een grondzeiler toch zeker zou moeten. Dan komt er weer een eind aan deze draaidag. Met Piet spreken we af dat als er een windkracht 5 wordt voorspelt, dat we dan terug komen om ook te zien hoe deze molen dan met de elementen kan spelen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten