Verslag No. 59 van de leerling op de “Nieuwe Molen”

Dit is alweer mijn 59e dag als leerling molenaar. Aanwezig vandaag zijn Hans de Kroon, (molenaar), en ikzelf.
Het weersvooruitzicht is als volgt: Zaterdag overdag is er in eerste instantie nog veel bewolking, maar in de loop van de dag wordt het wat minder grijs en mogelijk breekt zelfs de zon af en toe door. Het blijft ook droog. De temperatuur loopt op tot een graad of 9 en dat is vrij zacht voor eind februari. De wind neemt geleidelijk af en wordt tegen de avond zwak en veranderlijk. Zaterdagavond neemt de kans op (dichte) mist daardoor toe.
Zie ook het bijgevoegde kaartje met de prognose.
Het programma voor vandaag 28-02-2009: Hans heeft donderdag nog gemalen en vandaag gaan we goederen luien, daarnaast gaan we vandaag builen. Hiervoor moet wel eerst de builmachine en het aanvoer kanaal gereinigd worden.
Ik begin met het losmaken van de roekettingen en de bliksemafleider. Op weg naar boven licht ik de steen op de maalzolder, ik zet de molen uit zijn werk op de luizolder. Op de kapzolder worden dan vervolgens de vlag uitgehangen, het halslager, penlager en de tegel worden gesmeerd. Omdat de wind uit het Westzuidwesten komt moeten we nog een stukje krimpend kruien. We maken de bezetketting los leggen de kruikabel om, om zo direct een stuk linksom te kruien. Als we gekruid hebben zetten we de kruiketting weer terug en de bezetketting vast en gaan vervolgens de molen opzeilen met 4 volle. Als dit gebeurt is zetten we de bescherming voor het publiek en kunnen we de molen laten draaien. Langzaam begint de molen te draaien. Het is al beter als vorige week, want toe kwam er bijna geen beweging in. We gaan naar de koffie en bepalen daar ook alvast de werkzaamheden van volgende week. Dit doen we omdat er een gast molenaar komt en er komt een nieuwe maatschappelijke stagiair. Na de koffie gaan we eerst de gebracht goederen van Hans Dobbe naar de graanzolder luien. Als dit boven is moeten we het nog goed wegleggen zodat het oudste het eerst gebruikt wordt. Intussen komen er nog bezoekers, die Hans rondleidt. Ik begin intussen met het schoonmaken van de builmachine. Omdat deze al lang niet meer gebruikt is moet deze grondig worden nagekeken. De machine is goed toegankelijk door een aantal te openen kleppen. Op bijgaande foto is goed het inwendige te zien. In rood de toegevoegde tekst om nadere uitleg te geven. De builmachine wordt elektrisch aangedreven en bij het testdraaien wil de boel niet echt aanlopen. De spanning op de V-snaren moet strakker. Deze spanning wordt geregeld door een gewicht dat aan de motor hangt. Met een lijmklem kunnen we de spanning opvoeren en dan gaat het goed. In de toekomst moeten we dit goed af kunnen stellen.
Als we de builmachine schoon hebben gaan we het gemalen speltmeel builen. Hierdoor krijgen we speltbloem en speltgries met zemelen. Er zijn ook buil machine die alle drie de componenten kunnen scheiden. Van de 400 kg die Hans gemalen had moeten we 300 kg builen. Het builen gaat niet al te snel. Je kunt niet te veel gemalen meel toevoeren, want dan gaat de zeef dichtzitten. Het resultaat is wel heel erg mooi. Mooie witte bloem komt uit de uitloop voor de bloem. De zak die hieronder staat is met een klemband vast gezet, want er komt ook een behoorlijk luchtstroom opgang en we willen niet alles onder het witte stof hebben. Ook de uitloop van gries en zemelen is met een klemband vast gezet.
Hans voert boven het gemalen spelt toe en ik houd beneden de zakken in de gaten en wissel deze indien nodig. Tegen 12.30 uur stoppen we om een boterham te eten. Na de lunch ga ik eerst de molen wat naar het westen kruien, daarna gaan we verder en tegen 14.30 uur hebben we alle spelt gebuild. Nadat we alles gewogen hebben is het resultaat 175 kg speltbloem en 134 kg griezen. Hier zal de bakker weer blij mee zijn. Nu maken we de builmachine eerst grof schoon, zodat we deze volgende week de gehele builmachine schoon kunnen maken. Een kopje thee en dan ga ik op de graanzolder de boel aanvegen. Dan komt er alsnog een bezoeker, deze keer iemand uit Londen. Hij heeft nog nooit een molen van binnen gezien. Na de rondleiding is de man zeer tevreden en zal hij al zijn vrienden aanraden eens een molen te bezoeken. Voor ons tijd om af te zeilen. Ik begin met het weghalen van de afzetting. Daarna de molen gevangen bij wiek nr. 2 en het zeil weghalen en klampen en het bord eruit. Vervolgens heb ik dit ook gedaan bij wiek 3, 4 en 1. Daarna heb ik het wiekenkruis vastgelegd met de roeketting en de bliksemkabel vast gemaakt. Hans heeft de pal losgemaakt en de kneppel vastgezet. Ook het vangtouw heeft hij weggehangen. Dan gaan we naar de kapzolder en zetten onderweg de steen in het werk . Op de zolder hebben we de vlag gestreken, het luikgesloten, halslager en penlager van vet (reuzel) voorzien en aangedrukt en de tellerstand genoteerd. Op de maalzolder hebben we de vlag opgehangen en de steen bijgezet. Ook de deuren zijn gesloten en de emmers voor het lekwater zijn weer op de plaats gezet. Beneden gekomen, vullen we nog het maal boek in en dan zijn we klaar en er komt weer een eind aan een leerzame draaidag. Hans zorgt daarna nog voor het afsluiten van de molen.