Samen met Jan Bakker, Bert Huisman en nog een 4e persoon moeten we op Molen Oog in ’t Zeil in Cothen examen doen. 2 personen voor de middag en twee na de middag.
Ik heb reeds met Michel Vader (de Molenaar op deze molen) afspraken gemaakt over de tijdstippen waarop ik zou kunnen draaien. Een groot voordeel is dat deze molen meerdere dagen in de week draait. In ieder geval op vrijdag, zaterdag en zondag en indien noodzakelijk is Michel bereid ook op een andere dag te draaien. Het is belangrijk voor ons deze molen goed te verkennen zodat vragen, over deze molen goed te beantwoorden zijn. Het examen wordt afgenomen door een groep van 4 personen. 3 examinatoren en 1 notulist. Het examen duurt 1,5 uur en bestaat uit 3 onderdelen.
Deel I: Buiten de molen, duur circa 45 minuten
Dit deel begint met een aantal vragen over de actuele weersituatie, gevolgd door vragen over de examenmolen, de staartconstructie, het kruien, het bepalen van de windrichting, de constructie van een stelling en dergelijke.
Daarna moet u de molen laten draaien, d.w.z. op de wind kruien, zeilen voorleggen enz. Wanneer de molen gereed is om te draaien worden bij het wiekenkruis vragen gesteld over het gevlucht, de zeilen, het werken met de zeilen, de diverse wieksystemen en hoe hiermee te werken.
Vervolgens moet u de molen laten draaien en zullen er vragen over het werken met de vang worden gesteld. Tot slot moet u de molen vangen en een zeil in een bepaalde stand zwichten of klampen.
Deel 2: In de molen, duur circa 30 minuten.
Er wordt een ronde door de examenmolen gemaakt. De vragen zullen hoofdzakelijk betrekking hebben op deze molen, al komen andere typen en functies ook aan de orde. Het belangrijkste deel is de kap. Daar kunt u vragen verwachten over diverse onderdelen van het staande en gaande werk: storingen in het gaande werk, de vang en het afstellen van de vang en de vangbalk, het smeren en het onderhoud van diverse soorten kruiwerken.
Deel 3: Het algemene gedeelte, duur circa 15 minuten.
Dit deel vindt plaats aan een tafel in het onderkomen van de molenaar of op een andere plek in de molen. U kunt vragen verwachten over algemene molenkennis en andere molentypen en functies. De nadruk zal echter liggen op vragen over het weer, daarbij zal gebruik worden gemaakt van weerkaarten.
Belangrijk is dat u bepaalde geschetste weersituaties kunt herkennen, kunt aangeven wat u als molenaar kunt verwachten en hoe u in een dergelijke situatie handelt. U moet kunnen aangeven waaraan u bepaalde weersituaties herkent. Ook eigenschappen van de wind, beveiligen van de molen tegen storm en onweer komen aan de orde.
Type: ronde stenen stellingmolen
Functie korenmolen
Inrichting 3 koppels maalstenen
Vlucht: 23,87 m.
Wieksysteem: Oud-Hollands
Binnen en buitenroede 23,87 m., ijzer, gelast, fabr. Buurma, zonder nummer, uit 1986
As: fabr. Nijmeegse IJzergieterij, nr. 7, uit 1984, lengte 4,85 m.
Vang: Vlaamse blokvang met vangstok en pal
Bovenwiel of aswiel 67 kammen, steek 10,93 cm., ø 2,49 m.
Overige molen- of aandrijfwielen: Bovenschijfloop: 32 stavenSpoorwiel: 84 kammen, diam. 2,265 m.Steenschijfloop: 26 en 28 staven
Overbrengingsverhoudingen: 1:6,764 en 1:6,281
Belt- of stellinghoogte: 7,20 m.
Kruiwerk: Rollenkruiwerk met 49 ijzeren rollen, kruirad
Op zondag 29 maart ben ik voor het eerst naar de molen gegaan. En zoals altijd heb ik me weer voorbereid op het weer wat te verwachten is.
Zondagnacht komen naast wolkenvelden ook opklaringen voor en vooral in het westen valt soms wat (buiige) regen. Daar koelt het af tot zo'n 4 graden, terwijl de temperatuur in het noordoosten en oosten nog in de buurt van het vriespunt komt. In die gebieden ontstaan dan ook enkele mistbanken. Zondag schijnt geregeld de zon en het eerste deel van de dag ontstaan er vooral in de zuidwestelijke helft van het land nog enkele buitjes. Het wordt ongeveer 9 graden bij een matige en aan zee vrij krachtige noordwestenwind.
We hadden om 10.30 uur afgesproken, maar toen ik aankwam draaide de molen al.
Ik ga deze dag gebruiken om me goed te oriënteren op de molen en in overleg met Michel te ontdekken waar ik op moet letten.
Ook ga ik op deze dag foto’s maken van de alle belangrijke onderdelen in en om de molen. Deze foto’s zijn te vinden op http://picasaweb.google.nl/Nederlandse.molens/MolenOogInTZeil#
Om te beginnen de zaken die ik op deze eerste dag met Michel heb doorgenomen.
* Het gevlucht is uitgerust met een Oud Hollands wieksysteem, echter de roeden die voor deze molen zijn gemaakt zijn voorbereid op Fokwieken. Door deze instelling is de zeeg vlak. Dit maakt de molen hollerig. Wat me dan een beetje verbaast is dat de molen zijn opgezeild met 2 volle en 2 lege hekken. Ik zou er in dit geval voor kiezen om 4 halve te gebruiken. Het is namelijk zo dat bij volle zeilen juist het laatste gedeelte er voor zorgt dat de molen aan en doorloopt. Bij halve is de trekkracht eruit en loopt de molen regelmatiger. Wel is het zo dat deze molen zeer snel aanloopt, dus hier moet je rekening mee houden, met het bepalen van de zeilvoering.
* De stellingbreedte en het baliehek zijn in 2006 aangepast, omdat dit niet goed was uitgevoerd met de restauratie van 1986.
* Bij het vangen van de molen gaat de molen in een aantal gevallen vreselijk brommen, dit is volgens de molenaar het gevolg van verkeerd om gemonteerde vangblokken. Als je de molen vangt moet je ervoor zorgen dat de snelheid eruit gaat en dan langzaam het end beneden laten komen. Gaat de vang brommen dan een klein stukje lichten.
* De molen is uitgerust met een sleepluiwerk maar heeft geen gaffelwiel en gaffeltouw, daarom is deze molen ook uitgerust met een afschietwerk.
* Het kruiwerk in deze molen was origineel voorzien van (rechte) iepenhouten rollen, maar door het continue breken van deze rollen, is ervoor gekozen deze te vervangen door gietijzeren rollen. * Het halslager is een bronzenplaat in een houten halsblok.
* De molen heeft een slagstuk, hierdoor komt de hoek van de as wat groter wordt waardoor de as makkelijker langs de lange spruit liep en ook de ruimte boven de ijzerbalk was voldoende.
* Het spoorwiel is uitgeruste met een dubbel stel kruisarmen.
* Het kruien van de molen is erg makkelijk, je kunt de molen soms bijna met de hand omduwen.
Natuurlijk heb ik gedurende de dag een aantal keren de molen gevangen om dit goed onder de knie te krijgen. Aan het eind van de dag hebben we de molen willekeurig gevangen afgezeild en bij het laatste end iets doorlaten komen, zodat de pal in het bovenwiel kan val bij het terugtrekken. De windborden blijven erin.
Op zaterdag 4 april ben ik weer gaan draaien. In dit geval wilde ik er wel voor zorgen dat ik ook het hele opzeilen mee kon maken. Helaas toen ik aankwam waren de molenaar en Arie al bezig met kruien. Omdat het redelijk waaide lieten ze de molen zonder zeilen draaien. We gingen eerst koffie drinken. Even later kwam ook Bert Huisman.
Het voorspelde weer voor deze dag: Zaterdag is het eerst nevelig met vooral in het westen lokaal mist. Er zijn wolkenvelden, maar de zon breekt ook af en toe door en in het oosten kan een bui voorkomen. De middagtemperatuur ligt tussen een graad of 12 aan de kust tot lokaal 17 graden in het oosten. De zuidwestenwind neemt toe tot matig, kracht 3 of 4, aan de kust tot vrij krachtig, 5. 's Avonds klaart het van het westen uit op en neemt de wind wat af.
Deze voorspelling bleek helaas niet juist. De wind zakte in de middag in elkaar en ging uit het westen waaien en ook de zon liet zich de hele dag niet zien.
Desondanks hebben we toch veel geoefend met het vangen, het kruien en het opzeilen en klampen van de zeilen. Ook hebben Bert, Arie en ik de molen nogmaals in detail goed bekeken. Ook alle bezoekers kregen vandaag een rondleiding, wat op deze molen niet gebruikelijk is. Wij vonden dit wel prettig, want juist op door interactief met de bezoekers bezig te zijn leer je de molen goed kennen. De bezoekers stellen vragen, waardoor je alle kennis die je bezit moet gebruiken om hierop te anticiperen.
Volgende week meer over de laatste lootjes in het leerling molenaar bestaan.
Thuis nog iedere avond bezig met de theorie om zo een goed examen te kunnen doen.
Vervolg:
Op zaterdag 11 april ben ik weer op de molen geweest. Dit maal was ik weer met Arie
Het weer op deze dag: Zonnig weer met af en toe een bui de wind uit Zuid Zuid Oost is zwak 1 tot 2 Bft.
Wat hebben we deze dag gedaan: Omdat de wind erg zwak was hebben we de molen een aantal keren stilgezet, gekruid en de zeilvoering aangepast. Ook hebben we een zwichtlijn en een linkeronderhoektouw vervangen. Om dit laatste te doen hebben we eerst bij een proef touw een oogsplits gemaakt. Daarna hebben de molen stilgezet om de oogsplits aan het slijtstuk te maken. Pas toen we vonden dat deze op de juiste manier in elkaar gezet was hebben we de oude zwichtlijn. Dit hebben we ook nog gedaan bij een linker onderhoektouw. Daarna hebben we een aantal planken van de stelling die loszaten weer vastgespijkerd. Hiervoor moesten we de planken wel eerst voorboren en de spijkers met vet insmeren en daarna er inslaan. Daarnaast hebben we een aantal examen zaken doorgenomen. De kap nog een keer grondig bekeken, en ook de andere zolders.
Ook maakten we iets moois mee omdat de molen zo langzaam draaide merkte we op enig moment dat deze achteruit wilde gaan draaien. We waren al op de stelling en hadden al vastgesteld dat in de richting van Wijk bij Duurste een regenbui voorbij trok.
Deze bui had zoveel invloed op de wind bij de molen, deze werd door de bui aangetrokken en daardoor had deze de neiging om achteruit te gaan draaien. We hebben de molen stilgezet en gewacht tot de bui voorbij was. (kruien heeft geen zin omdat de wind toch weer terug keert naar de oude hoek.
Op zaterdag 18 april 2009 ben ik ook weer op de molen geweest. Dit keer waren Arie en Bert ook aanwezig. Toen we op de molen kwamen had de molenaar deze al draaiend met 2 volle zeilen. Later hebben wij de zaken aangepast zoals wij vonden dat het zou moeten. Eerst het weer op deze dag. Zaterdag overdag is er weer volop zon. Alleen in Limburg blijft de bewolking overheersen en kan het vooral in de middag weer gaan regenen. Opnieuw wordt het in de zon lokaal 18 graden en blijft het kwik op de Wadden en in Limburg rond 11 graden steken. De wind is noordoost en zwak tot matig, rond kracht 3, in het noordelijk kustgebied nu en dan vrij krachtig, 5.
Wat hebben we vandaag gedaan: Na de koffie zijn we de stelling opgegaan, en hebben we de molen eerst op de wind gekruid. Dit hebben we gedaan, door te voelen hoe de wind langs de molenromp blaast. Daarna hebben we de zeilvoering aangepast naar 4 (korte) halve. Ook hebben we in de kap de as gesmeerd en de vlag van het Utrechts landschap uitgehangen. Toen we weer beneden kwamen hebben we ook vastgesteld dat we de molen goed op de wind hadden gekruid. De wind was wel vlagerig, maar omdat de kracht 3 / 4 Bft liep de molen flink door. Ook hebben we een flink aantal keren de molen gevangen om het gevoel met de vang goed te houden. Intussen hebben we elkaar een flink aantal vragen gesteld. Dit varieerde van Wieksystemen. Benoemen van het zeil, zwichtstanden, hoe voorleggen van een nieuw zeil op een wiek. Dan is het tijd voor koffie en een boterham. Hierna weer naar de stelling om te hogelijnen te maken. Dan weer door met de vragen, in dit geval het maalkoppel en alles wat daarbij hoort, daarna de construktie van de standerd molen, het achtkant en de wipmolen. Toen moest Bert naar huis. Ik heb daarna met Arie nog de zeilvoering aangepast naar 4 hoge lijnen, omdat de wind toch nog wat toegenomen was. Uiteindelijk hebben we de molen afgezeild en de vlag binnen gehaald. Toen kwam ook voor ons weer een eind aan deze leerzame dag.
Aanstaande Vrijdag komen Bert, Jan en ik weer om op de molen. Dit is voor mij de laatste keer om te oefenen. Daarna alleen nog het examen. Nog even stevig leren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten